• Persoonlijk Advies
  • Natuurlijke producten
  • 240 jaar ervaring
  • Unieke en authentieke recepten
  • Persoonlijk Advies
  • Natuurlijke producten
  • 240 jaar ervaring
  • Unieke en authentieke recepten

Wij delen graag onze historie met iedereen. 240 jaar gaat niet ongemerkt voorbij. Op onze Instagram en Facebook pagina kunt u ons volgen en meer te weten komen van intereiur, tools, wetenswaardigheden uit de oude doos en meer!

Klik hier voor Instagram: https://www.instagram.com/salamanderdelft/

Klik hier voor Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100048547397192

Hieronder delen wij van tijd tot tijd een aantal artikelen voor die gene die geen toegang hebben tot deze media.


 

De Stoep van de Salamander

Als u dacht dat de Salamander best oud is met zijn 241 jaar; de stoep is 350 miljoen jaar oud! Ze noemen het ‘Belgisch Blauwe Hard Steen’ maar met die hardheid valt het eigenlijk best mee. Iedere 50 jaar zijn de treden behoorlijk uitgesleten, dat valt voorbij wandelende mensen altijd direct op. Als ze goed kijken naar de stoep zien ze daar ook fossielen. Vrij duidelijk zichtbaar zijn er zeeleliestelen te zien. Ook het zogenaamde ‘Rugosa koraal’ is als fossiel bewaard gebleven in de stoep. De steenhouwer ‘van Schools en ’t Hart’, die in 2015 het symbool van de Salamander, de vijzel, in de stoep uithakte, noemde het stinksteen want ook in de steen bewaard is een residu van het sediment dat ooit op de bodem van een zee terecht kwam om daar uit te harden. Nu omarmen wij de slijtage van de steen maar uit oude foto’s blijkt dat men dit vroeger niet accepteerde. Van mijn opa weet ik dat de steen rond 1950 is gekeerd, dat wil zeggen, de opgelopen slijtage zit nu aan de onderkant en de nieuwe mag nog even blijven.

Klanten vragen wel eens; hoeveel mensen zouden daar overheen gelopen zijn? Ontelbaar veel miljoenen natuurlijk! Onder die vele voetstappen zijn hier en daar ook die van bekende Nederlanders. Wim de Bie, van ‘Koot en Bie’, moest signeren bij Boekhandel de Omslag maar eerst had hij Chefarine 4 (oude pijnstiller) nodig. Ook herinner ik mij dat op een bepaald moment een van de medewerkster zei: “Hee, zag je dat? Dat was Nico Haak “(van de paniekzaaiers). Ook Anouk heeft wel eens een bezoek gebracht aan de Salamander, maar wat zij kocht zullen we niet onthullen. Veel vroeger nog; de Delftse letterkundige Dirk Coster kwam voor zijn eigen recept hoestdrank. Nu kan men wonen aan het Dirk Costerplein


Veelheid en verscheidenheid

Receptenboeken

Mijn grootvader vertelde vroeger dat de drogisterij het soort winkel was met de grootste variëteit in producten. Tegenwoordig kan onze groothandel zelfs 67.000 kant en klare artikelen leveren! In het verre verleden werd er echter vrij veel speciaal voor de klant in de winkel gemaakt. 

Boeren kwamen vaak voor Egyptische zalf, Unguentum Aegyptiacum, en voor het gemak Egyptische Jacob geheten.  Het oude handgeschreven recept van mijn overgrootvader schrijft Spaans groen, honing, azijn en aluin voor. De groene kleurstof wordt nu als lichtgiftig gezien, maar honing is tegenwoordig steeds vaker een hulpmiddel bij moeilijk genezende wonden. 

Voor mondverzorging is de Salamander al generaties de winkel die het heeft. In de negentiende eeuw gebruikte men tandpoeder om de tanden te reinigen, het receptenboek geeft nog het speciale recept voor Mevr. Eekhoff en dat voor Mej. Van der Laan. Vanaf 1915 begon tandpasta in een tube populair te worden, het bekende merk was Niva.

Aan opmerkelijke Kruidenrecepten geen gebrek. Onder de B vind ik de samenstelling voor Beerenburgerkruiden, onder de C, kruiden tegen Cholera. Anno nu worden kruiden nog steeds veel gevraagd, al of niet op advies van een Herborist.

Zelfs gezicht crèmes of lippenbalsems werden in de winkel bereid. Voor de winter was er Cold Cream, dat bestond uit Walschot, witte was, zoete amandelolie en rozenolie. Een samenstelling die trouwens niet heel erg veel afwijkt van de Cold Cream die nog altijd door Weleda wordt gemaakt.

Adresboekjes

In de twintigste eeuw namen de verpakte, kant en klare artikelen een steeds grotere plaats in in het assortiment. Alles werd afzonderlijk en in het groot bij de producent ingekocht en voor langere tijd in voorraad gehouden in het magazijn. Bestellingen werden per briefkaart gedaan en per trekschuit of paard en wagen gebracht. De leveranciersnamen en adressen staan genoteerd in het adresboekje. Dat geeft ook weer een leuk kijkje in het verleden.  Zo werd tot in de jaren zestig Zeegras nog ingekocht bij Peereboom uit Wormerveer. Zeegras om op te slapen was luxer dan stro want dat is wat gevoeliger voor ongedierte. De Niva tandpasta werd dichter bij huis ingekocht, de Pharm. Chem. Fabriek zat in Den Haag.

Een “nieuw” product kwam vanaf 1934 op de markt en werd lange tijd met veel geheimzinnigheid verkocht. Nefa maandverband, werd altijd ingepakt aan de klant verstrekt. Het kwam van de N.V. Export Papier Fabriek te Nijmegen.

Onder de W van weegschalen geleverd door Wortman uit Woerden. Babyweegschalen werden verhuurd voor de eerste paar weken na de bevalling om na te gaan hoeveel moedermelk het kindje had gedronken en of het wel genoeg aan kwam. Dat verhuurboekje is ook nog altijd aanwezig, maar die details vallen nog onder de privacywetgeving.


1 JANUARI

De eerste dag van het nieuwe jaar voelt vaak als een nieuw begin. Elk jaar zijn er voornemens en kansen. Hoe bijzonder moet dat gevoeld hebben voor mijn overgrootvader Henri Gerard Jan Vlugt toen hij op 1 januari van het jaar 1900 drogisterij de Salamander overnam van de heer P.A. van Overvoorde. Een nieuw jaar, zelfs een nieuwe eeuw en het begin van een nieuw leven als drogist in Delft. Zoon van een apotheker, 26 jaar en getrouwd met Anna Heck, dochter van een manufacturen handelaar uit Utrecht, de uitdaging begon.

De winkel bestond al 118 jaar en was een gerenommeerde affaire in drogerijen en verfwaren, de inventaris gemaakt bij de overname is nog altijd bewaard. Alle aanwezige grondstoffen en artikelen nauwkeurig gewogen en geteld. De dagen van rijtuigtrekkers (dit zijn kwastjes waarmee de schilder strepen op koetsen schilderde) waren bijna voorbij en een veelvoud van verpakte gebruiksartikelen en geneesmiddelen was in aantocht. Op een foto uit 1900 geeft de gevel nog een zeer rustig beeld, slechts de gaper en een pot boenwas zijn blikvangers, een plaatje uit 1915 laat een veel bedrijviger karakter zien, veel merknamen en reclameboodschappen springen eruit. De overgang naar de “nieuwe tijd” ging echter geleidelijk, de knecht Karel Recklinghausen was in 1915 50 jaar aan de zaak verbonden en kreeg op voordracht van zijn oude en nieuwe baas een lintje van de Koningin. Dit verhaal hoorde ik zowel van mijn grootvader als van de kleinzoon van Karel die zijn familiegeschiedenis uitzocht en natuurlijk nog meer verhalen kende.


De geur van de tijd

In 1782 opende drogist Ruygrock van de Werve zijn affaire in drogerijen, verfwaren en chemicalische stoffen, een nieuwe winkel waar eerder een chirurgijn en een suikerbakker hadden gezeten. Het moet in zo`n winkel bijzonder geroken hebben. Ik zie de oude Cornelis al met een blij gezicht de meest gemene zuren verkopen in kwetsbare glazen flesjes met houten stopje. Met gevaarlijke stoffen moet je gewoon voorzichtig zijn, opletten dat je de walm niet inademt. Veel gebeurde daarom ook buiten op de stoep.

De wereld was in die dagen trouwens ook niet zonder gevaar. Patriotten en Orangisten gingen elkaar in een kleine burgeroorlog te lijf, daarna kwam de Franse inval en de Napoleontische overheersing. Dat gaf natuurlijk stress en angst, in die dagen sprak men van een zenuwtoeval of geestvervoering. De drogist had daarvoor een probaat middel: Hoffmanns druppels, een mengsel van alcohol en ether. Bij het bereiden zal een uiterst penetrante geur zich hebben verspreid. Voor de spanningen op de maag waren er kruidenmengsels met korianderzaad, het gekneusde zaad rook veel plezieriger.

Kruiden, specerijen en etherische oliën geven de meest bijzondere geur aan de Salamander, ook nu nog. Kruidnagel, anijszaad, pepermuntolie, spijkolie en petit-grain werden in verschillende recepten gebruikt. Petit-grain is bijvoorbeeld onmisbaar in Eau de cologne. Dat Keulse water was toen ook een onmisbaar artikel een tijd van pruiken, korsetten degelijke kleding die niet zo vaak werd gewassen en airco en douche nog niet bestonden.


Boeren rond Delft

In een winkel zie je elke dag veel mensen. Soms komen ze vaak of nog iets vaker, anderen slechts af en toe… en dan opeens niet meer. Soms herken je aan de combinatie van artikelen opeens de partner van een klant, je ziet kinderen opgroeien. Ook toeristen komen speciaal terug. Wat ik maar zeggen wil; bij de Salamander kun je de klanten nog kennen.

Deze week ontmoette ik in de winkel de zoon van Boer Moerman. Hij was verbaasd dat ik bij de eerste introductie al wist wie hij was, of liever wie zijn vader was. Boer Moerman woonde op Abtswoude, nu een woonwijk van Delft met wat meer dan gemiddeld groen, maar ooit was daar het hart van de Hollandsche zuivel productie. Eens per week kwam de oude boer, kromgegroeid maar van geen ophouden wetend, naar Delft om inkopen te doen (altijd een rol King pepermunt) en om zijn boter, kaas en karnemelk te verkopen bij z’n oude adresjes. Heerlijk!!

Boeren waren altijd belangrijk voor de stad. Hier was het Boterhuis, de Waag en de Beestenmarkt. Nu horeca locaties, toen…. Ach een herinnering. Ook voor de Salamander waren de boeren belangrijk, gewaardeerde klanten die koffie kregen. Dan kwamen de vragen; ‘de koe heeft een komkommertong, wat doen we eraan drogist?” Koeien met ontstoken uier, koeien die bloedwateren “kwaad kwartier”…. Mijn overgrootvader stond bekend als een kenner van de ziekten van het vee. Nazaten komen nog wel eens vragen of we zo’n oud recept nog kunnen maken. Honderd jaar geleden begonnen we ook de boeren te bezoeken. Mijn grootvader en zijn compagnon/zwager hadden elk een route langs de boeren. Als ze het erf op fietsten riepen ze luid: “Muller mevrouw”, dan kwam de boerin met het lijstje en later in de week werd het dan gebracht.

Met het groeien van de stad verdwenen de meeste boeren rond Delft. De zoon van Moerman zit nu in Maasland. Aan de Rotterdamse weg woonden de broers en zusters de Zeeuw in de Hammen woning, de mooie poort is recent weer in oude glorie hersteld. Het waren boeren in hart en nieren en ook doorzetters. Hun weilanden veranderden stukje bij beetje in de TU-wijk maar tot het laatst hielden ze een paar koeien, gewoon omdat ze de beesten niet wilden missen. Op donderdag kwam dan de jongste dochter naar de Markt voor boodschappen, als het weer het toeliet altijd in mooie zomerjurk. “De broer hoest weer zo, heb je wat goeds?” Een andere keer zei ze: “kijk eens naar m’n hand”, er miste een pink. “Opengehaald aan een spijker in de stal, het bloedde wel een beetje, ik dacht even likken en weer doorgaan” Klagen deed ze niet toen de dokter zei dat de ontsteking te erg was om de vinger te redden.

Tegenwoordig staan op de Markt de paarden van Koetsier Toon Paap. Voor die edele dieren maken we speciaal een kruidencombinatie voor droes en weerstand want ook paarden kunnen last hebben van verkoudheden en virussen.


Juli 1992, Zondagmorgen.

We wonen boven de winkel en gingen op weg naar een dagje in de buitenlucht. Ik had nog niets in de gaten maar mijn vriendin zag, door het kelderraam een gifgroene slangachtige damp  kronkelen. Het leek niet raadzaam om onbeschermd op onderzoek te gaan dus belde ik de brandweer met de melding dat er een ongewilde chemische reactie had plaatsgevonden.

Van de brandweerkazerne aan de Westlandse weg  naar de Markt is geen grote afstand, maar toen ik de telefoon had neergelegd hoorde ik de sirene al naderbij komen. Even later stond de calamiteiten wagen met aanhanger voor de deur en daalden 2 brandweermannen in beschermende pakken en perslucht af naar onheilsplek.  

Al snel bleek de bron te liggen in de “Chemo box”. Oudere lezers van de nieuwsbrief herinneren zich vast nog wel dat handige rode bakje waarin je batterijen en ander klein chemisch afval kon verzamelen. Eens in de maand stelde de Chemo Kar zich op een centraal punt op en dan kon je de box en de TL buizen e.d. afgeven. Ook de Salamander kreeg wel eens wat ingeleverd wanneer mensen het liever niet thuis bewaarden. Een lekkend flesje salpeterzuur en wat batterijen was genoeg om deze zondagse rust te verstoren. Zo snel als dat de Brandweer ter plekke was, zo snel was ook de Chemo Box in een afsluitbare op de ketel op de aanhanger geplaatst om afgevoerd te worden. Mevrouw Lobbia van de IJssalon “La Venezia” was op het geluid van de sirene afgekomen…. Eindelijk  gebeurde  er iets op de Markt, maar ze was toch wel blij dat het geen grote ramp was, en wij konden toch nog vrij vlot genieten van de vrije zondag.

Een eeuwen oud product; snorren pommade. Benieuwd naar het verhaal achter dit product dat door klanten vanuit heel Europa wordt afgenomen bij de Salamander?


Kent u dit nog? Blauwsel! Een oer oud middel. Van het verdrijven van boze geesten in sommige culturen tot het optisch witter maken van de witte was! De bolletjes zijn een erfstuk, tegenwoordig enkel nog te krijgen in poedervorm!


Voor alle soorten zeep; de Salamander. De lekkerste, de mooiste en de beste zeep! Volledig biologisch, natuurlijk en plastic vrij!

Op de foto zie je Sanders&Co zeep dozen. Hier werd de zeep in geleverd in de jaren 30 van de vorige eeuw! De Ammoniak zeep was voor alles te gebruiken!


De Salamander is de oudste nog in bedrijf zijnde Drogisterij met een chemist-specialisatie. In de zeventiende eeuw was dat de plek waar chemicaliën bereid, verfijnd en verkocht werden. Hier zie je een afbeelding van zo'n chemist bezig in z"n laboratorium om een mooi pigment te maken voor een van de delftse schilders. (Met dank aan onze dansende historica Barbara van Gelder die de zeventiende eeuw doet leven)


U ziet aftershave van Pitralon. Links een verpakking van nu en rechts een uit rond 1970! Pitralon is een van de oudste, nog bestaande aftershave merken. Ontstaan in de jaren 20. Pitralon was niet alleen aftershave maar werd vroeger ook medisch ingezet voor bijvoorbeeld acne!


Kent u dit nog? Een zeer klassiek middel. Uitvinding wordt toegeschreven aan de Haarlemse schoolmeester Claes Tilly die leefde van 1665 tot 1734. Door de eeuwen heen is dit middel van tal van klachten een remedie gebleken.


Deze Vijzel komt uit 1759, nog ouder dan onze winkel dus! De vijzel en stamper, de laatste is ook nog aanwezig, was het werktuig van de drogist/chemist. Chemicaliën, wortels en kruiden werden hierin gestampt. Inmiddels is het niet weg te denken als plek voor lekkere zakjes drop!


Vroeger liet men zich wegen bij de drogist. Het gewicht kreeg je dan in ponden mee op een “weegkaartje”. Nog steeds komt men zich soms wegen op onze klassieke precisieweegschaal!


Lippenbalsem kennen we tegenwoordig keurig in staafjes. Vroeger was dat echter handwerk en heette het “lippenkoekjes” omdat het de vorm van een koekje had zoals te zien aan de mallen!